Στο στρατηγείο του SILVER ALERT, επαγρυπνούν!

Σάββατο πρωί στον σταθμό του μετρό Συντάγματος. Μια ανακοίνωση ακούγεται από τα μεγάφωνα και αποσπά την προσοχή των επιβατών: «Εξαφάνιση ηλικιωμένου, μπορείτε να βοηθήσετε; Ο Γιώργος Κ. εξαφανίστηκε στο Ηράκλειο Κρήτης. Εχει μάτια καστανά, ύψος 1,72 και η ζωή του βρίσκεται σε κίνδυνο». 

Λίγο πιο πέρα, στην οδό Κοδράτου στο Μεταξουργείο, στα γραφεία της «Γραμμής Ζωής», έχει σημάνει συναγερμός. Συγγενείς και φίλοι περιγράφουν μέσω τηλεφώνου με κάθε λεπτομέρεια, στους συνεργάτες του εθελοντικού οργανισμού, οποιαδήποτε πληροφορία που θα μπορούσε να οδηγήσει στην «άκρη του νήματος» και τον εντοπισμό του.

«Για την ενεργοποίηση του “Silver Alert”, δηλαδή του κοινωνικού συναγερμού, είναι απαραίτητη μια πρόσφατη φωτογραφία, ιατρική γνωμάτευση ότι ο ηλικιωμένος πάσχει από άνοια ή Αλτσχάιμερ και υπεύθυνη δήλωση του ατόμου που αναφέρει την εξαφάνιση, ότι αποδέχεται τη δημοσιοποίηση των στοιχείων του αναζητούμενου», μας λέει η υπέυθυνη τύπου και επικοινωνίας, Πελίνα Θεοδοσίου .

Αφού σχηματιστεί ο «φάκελος», ενεργοποιείται ένας ολόκληρος μηχανισμός, που περιλαμβάνει την ειδοποίηση στο τμήμα εξαφανίσεων της Ελληνικής Αστυνομίας, την ανάρτηση στα κοινωνικά δίκτυα του φορέα και τη μαζική αποστολή ηλεκτρονικών μηνυμάτων σε 52 τηλεοπτικούς σταθμούς, ενημερωτικές ιστοσελίδες και τους εθελοντές αναζήτησης. Αγρυπνοι φρουροί οι κοινωνικοί λειτουργοί που βρίσκονται στο «στρατηγείο» του «Silver Alert», 24 ώρες το 24ωρο και τις 365 ημέρες του χρόνου.

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ SILVER ALERT
Το Silver Alert, αποτελεί εθνική συντονιστική υπηρεσία έγκαιρης και έγκυρης ειδοποίησης των πολιτών σε περιστατικά εξαφάνισης. Το 2011 ξεκινά η λειτουργία της υπηρεσίας από το κοινωφελές μη κερδοσκοπικό σωματείο, Γραμμή Ζωής. Παράλληλα, έχει δοθεί στη διάθεσή της Γραμμή Ζωής η Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για ηλικιωμένους SOS 1065 από την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, η οποία λειτούργει υποστηρικτικά ως προς την υπηρεσία S.A. Η υπηρεσία λειτουργεί σε 24ωρη βάση όλες τις μέρες του χρόνου και στελεχώνεται από εξειδικευμένο προσωπικό. Η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου έχει εγκρίνει τη λειτουργία της υπηρεσίας, η οποία υποστηρίζεται από τις κατά τόπους Εισαγγελίες Πρωτοδικών και Εφετών.
Η υπηρεσία S.A. αποσκοπεί στη δημοσιοποίηση των εξαφανίσεων μέσω δελτίων τύπου, αφισών,  διαφημιστικών κοινωνικών μηνυμάτων στα τηλεοπτικά ΜΜΕ και στο συντονισμό ενεργειών έρευνας και διάσωσης, έτσι ώστε να γίνει πιο άμεσος ο εντοπισμός του εξαφανισμένου ατόμου. Οι περιπτώσεις εξαφάνισης αφορούν σε 3 κατηγορίες (παραγωγική ηλικία, ηλικιωμένοι, υπερήλικες). Αναγκαία θεωρείται η ενεργοποίηση του κοινωνικού συναγερμού Silver Alert, εφόσον τα περιστατικά διαθέτουν κάποια από τα παρακάτω χαρακτηριστικά: 
- Σοβαρά προβλήματα υγείας ή ενδείξεις ότι το άτομο βρίσκεται σε κίνδυνο (πχ λόγω αδυναμίας λήψης φαρμάκων σημαντικών για την υγεία του ή τη ζωή του).
- Το άτομο να κρίνεται επικίνδυνο για τον εαυτό του ή τους άλλους.
- Υποψίες που να δηλώνουν πιθανή εγκληματική ενέργεια.
«H Γραμμή Ζωής, πληροφορείται κατά κύριο λόγο από τη γραμμή SOS 1065 , για τα περιστατικά εξαφάνισης. Σε πρώτο στάδιο, τα οικεία πρόσωπα του εξαφανισθέντος ατόμου ενημερώνονται για τη διαδικασία και τα απαραίτητα δικαιολογητικά. Εφόσον λάβουμε τα απαραίτητα έγγραφα, ακολουθεί η λήψη κοινωνικού ιστορικού που περιλαμβάνει χρήσιμες πληροφορίες για το άτομο και το χρονικό της εξαφάνισης, και ανάλογα με τα δεδομένα, οργανώνονται και κατευθύνονται οι ομάδες εθελοντών, με σκοπό την αναζήτηση των εξαφανισμένων ατόμων. Σε όλη αυτή τη διαδικασία , η υπηρεσία συνεργάζεται πάντα με την Ελληνική Αστυνομία αλλά και με τους αρμόδιες υπηρεσίες, όπου αυτό είναι αναγκαίο. Επίσης μέσα από τη γραμμή 1065 συλλέγει και διαχειρίζεται μαρτυρίες, οι οποίες σε κάθε περίπτωση διαβάζονται στην Αστυνομία, προκειμένου να αξιολογηθούν και να διερευνηθούν περαιτέρω.» μας λέει η Πελίνα Θεοδοσίου και συνεχίζει:

«Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η συμβολή της υπηρεσίας δε σταματά, με τη λήξη του κοινωνικού συναγερμού, όταν δηλαδή βρεθεί ένα άτομο. Ακόμη και σε αυτή τη περίπτωση, φροντίζουμε να επανέλθουμε επιδιώκοντας: Την ομαλή επανένταξη των ατόμων στο συγγενικό-φιλικό περιβάλλον με τις λιγότερες δυνατές επιπτώσεις,  την παροχή ψυχοκοινωνικής στήριξης στο μέτρο των δυνατοτήτων της  Κοινωνικής Υπηρεσίας, τόσο για το ίδιο το άτομο, όσο και για το συγγενικό του περιβάλλον, την καταγραφή των αναγκών που έχουν προκύψει και την παραπομπή  σε αρμοδίους φορείς και υπηρεσίες, με σκοπό την κάλυψη τους. Καθόλη τη διάρκεια της διαδικασίας τηρείται η εχεμύθεια και το απόρρητο σχετικά με πληροφορίες που παρέχονται και αφορούν σε προσωπικές πτυχές του εξαφανισμένου και του συγγενικού-φιλικού περιβάλλοντος.»
Από τον Απρίλιο του 2013 άρχισε η λειτουργία του κοινωνικού συναγερμού Silver Alert για την αναζήτηση του οικείου περιβάλλοντος ατόμων “αγνώστων στοιχείων”. Για αυτές τις περιπτώσεις η υπηρεσία ενημερώνεται από πολίτες ή από την ΕΛΑΣ η από τα νοσοκομεία της χώρας.  Μέχρι να αναζητηθεί και να βρεθεί το οικείο περιβάλλον των ηλικιωμένων, φροντίζουμε για την ολιγοήμερη φιλοξενία και φροντίδα σε Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων – Συνεργάτες του SILVER ALERT. Όπως θα δούμε και στη συνέχεια, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, τα περιστατικά είχαν θετική έκβαση.

ΟΙ ΕΞΑΦΑΝΙΣΕΙΣ ΜΕ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Για τα περιστατικά που ενεργοποιήθηκε ο κοινωνικός συναγερμός Silver Alert, το 93,26% των ανθρώπων βρέθηκαν, ενώ το 6,74% αναφέρεται στους ανθρώπους που παραμένουν αγνοούμενοι μέχρι και σήμερα. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 77,14 % των αναζητούμενων που δηλώθηκε η εξαφάνισή τους στην υπηρεσία Silver Alert, βρέθηκαν σώοι και επέστρεψαν στους δικούς τους ανθρώπους.

•      1396 εξαφανίσεις έχουν δηλωθεί στην υπηρεσία Silver Alert σε 105 μήνες (12/04/2011 – 19/12/2019) και ενεργοποιήθηκαν αντίστοιχα κοινωνικοί συναγερμοί . Εδώ αναφερόμαστε στον αριθμό των περιστατικών για τα οποία ενεργοποιήθηκε ο κοινωνικός συναγερμός ή το άτομο βρέθηκε πριν προβληθεί το κοινωνικό μήνυμα στους τηλεοπτικούς δέκτες. Αυτό συμβαίνει διότι απαιτείται κάποιος χρόνος (κατά μέσο όρο 3-4 ώρες μέχρι να πραγματοποιηθεί η προβολή από τα κανάλια), ενώ σε πολλές περιπτώσεις η εύρεση του ατόμου συμβαίνει μέσα σε αυτό το διάστημα, είτε από τους δικούς τους ανθρώπους, είτε από την αστυνομία είτε από εθελοντές της υπηρεσίας που είναι ενήμεροι ή πολίτες που έχουν λάβει ενημέρωση για το περιστατικό, μέσω των κοινοποιήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και από το επίσημο σαιτ της Γραμμής Ζωής.

•      695 Silver Alert προβλήθηκαν από  τα ΜΜΕ και τα Κοινωνικά Δίκτυα

•      Συνολικά από τους 695 αναζητούμενους, εντοπίστηκαν οι 602

•      701 αναζητούμενοι εντοπίσθηκαν σώοι χάρη στους Εθελοντές Αναζήτησης που πλαισιώνουν την υπηρεσία και από κοινωνικά ευαίσθητους πολίτες, λίγο πριν προβληθεί το Silver Alert από τα ΜΜΕ (εδώ αναφερόμαστε στη διαδικασία, όπως την εξηγήσαμε παραπάνω, βρέθηκαν δηλαδή πριν την ενεργοποίηση S.A.)

•      Τέλος, η συχνότητα των εξαφανίσεων κατά μέσο όρο είναι:  13 περιστατικά κάθε μήνα ή 3-4 περιστατικά κάθε εβδομάδα

«Μια πολύ σημαντική επιτυχία της υπηρεσίας, αναφέρεται στη διαχείριση περιστατικών ατόμων αγνώστων στοιχείων, λέει η Πελίνα Θεοδοσίου. Έχουμε αναζητήσει το περιβάλλον 67 αμνημόνων ηλικιωμένων, οι οποίοι εντοπίσθηκαν περιπλανώμενοι εντός Ελλάδος. Επιπλέον έχουμε εντοπίσει το περιβάλλον 4 αμνημόνων Ελλήνων ηλικιωμένων που εντοπίσθηκαν περιπλανώμενοι σε χώρες της Ευρώπης. Τα περιστατικά και τον επαναπατρισμό τους διαχειριστήκαμε σε συνεργασία με τις αρχές κάθε κράτους.» 

Το 100% των ηλικιωμένων που εντοπίσθηκαν αμνήμονες περιπλανώμενοι βρήκαν ανακούφιση μέσα από την υπηρεσία S.A.
Συγκεκριμένα,

·       Στις 64 από τις 71 περιπτώσεις, οι Εθελοντές του SILVER ALERT, με τη συμβολή των πολιτών και τη συνεργασία της ΕΛ.ΑΣ., ανακάλυψαν τους οικείους των ηλικιωμένων και οι ηλικιωμένοι επέστρεψαν στο οικείο τους περιβάλλον

·       Ενώ, για 7 άτομα φροντίσαμε να γίνουν μόνιμοι τρόφιμοι Δημόσιας Μονάδας Φροντίδας Ηλικιωμένων. 

ΑΙΤΙΑ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗΣ
Οι βασικές αιτίες εξαφάνισης αναφέρονται σε:

•      Απώλεια νοητικής ικανότητας –μνήμης (άνοια, Alzheimer και συναφείς διαταραχές)

•      Ψυχιατρικά προβλήματα

•      Ενδοοικογενειακή βία (να επισημάνουμε για ηλικιωμένους σωματική κακοποίηση, παραμέληση, οικον. εκμετάλλευση από συγγενείς ή φροντιστές)

•      Χρήση ουσιών (σε νεαρότερες ηλικίες)

•      Εμπλοκή σε παραβατικές δραστηριότητες (σε νεαρότερες ηλικίες)

•      Εγκληματική ενέργεια (θύματα trafficking, ανθρωποκτονία)

•      Ψυχολογικοί παράγοντες (συναισθηματικοί λόγοι φυγής

•      Οικειοθελής αποχώρηση

ΑΙΤΙΑ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗΣ ΑΝΑ ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ
Ηλικιωμένοι και υπερήλικες: Το 70% αναφέρεται σε απώλεια νοητικής ικανότητας –μνήμης (άνοια, Alzheimer και συναφείς διαταραχές).
Παραγωγική ηλικία: Ένα σημαντικό ποσοστό επίσης αναφέρεται σε απώλεια νοητικής ικανότητας –μνήμης (περιπτώσεις νοητικής υστέρησης, αρχόμενης άνοιας σε νεότερες ηλικίες).
Το 2% αναφέρεται σε οικειοθελή αποχώρηση και το 5% σε εγκληματική ενέργεια.

Από το 2010 η δημοσιογράφος Πελίνα Θεοδοσίου προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες της στη  «Γραμμή Ζωής», που παρέχει φροντίδα, προστασία και ασφάλεια σε ηλικιωμένους σε ολόκληρη τη χώρα.

Ως υπεύθυνη Τύπου και Επικοινωνίας του Εθελοντικού Οργανισμού, η κυρία Θεοδοσίου -μητέρα τεσσάρων παιδιών- αφιερώνει τον ελεύθερο χρόνο που διαθέτει, προσπαθώντας να κάνει γνωστό το μεγάλο έργο της «Γραμμής Ζωής» και να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες, με μοναδικό σκοπό να ζουν με ασφάλεια και αξιοπρέπεια οι ηλικιωμένοι στην χώρα μας.
Χάρη στο Silver Alert Hellas χιλιάδες άνθρωποι έχουν επιστρέψει με ασφάλεια στα σπίτια τους, ενώ προγράμματα όπως ο «Εθελοντής Γείτονας» και το «Κάθε μέρα δίπλα τους» προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια σε άτομα 3ης και 4ης ηλικίας.

Ωστόσο, σύμφωνα με την κυρία Θεοδοσίου, η οικονομική κρίση στην Ελλάδα άλλαξε δραματικά τα δεδομένα για τους ηλικιωμένους στην Ελλάδα καθώς οι ανάγκες τους πολλαπλασιάστηκαν και την ίδια ώρα περιορίστηκαν τα οικονομικά περιθώρια του Οργανισμού, που στηρίζεται αποκλειστικά στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Όπως είπε η ίδια,  «ο εθελοντισμός μπορεί να μας γεμίζει ηθικά και συναισθηματικά» γι’ αυτό και ζήτησε από όλους τους Έλληνες να βοηθήσουν «όσο μπορούν και όπου μπορούν» τη «Γραμμή Ζωής».